ä¸ é˜¿ å« ç¶“ KINH TRUNG A HÀM
Hán Dịch: Pháºt Ãà Da Xá &
Trúc Pháºt Niệm, Việt Dịch & Hiệu Chú:
ThÃch Tuệ Sỹ
|
11. PHẨM ÃẠI
132. KINH LẠI-TRA-HÒA-LA[1]
Tôi nghe như vầy:
Má»™t thá»i Äức Pháºt du hóa tại Câu-lâu-sấu[02]
cùng với chúng đại Tỳ-kheo, đi dến Thâu-lô-tra[03];
trú trong vưá»n Thi-nhiếp-hòa[04],
phÃa Bắc thôn Thâu-lô-tra.
Bấy giá», các Phạm chÃ, Cư sÄ© thôn Thâu-lô-tra nghe đồn rằng: “Sa-môn
Cù-đà m, con dòng há» ThÃch, lìa bá» tông tá»™c, xuất gia há»c đạo, Ä‘ang du hóa
Câu-lâu-sấu cùng với chúng đại Tỳ-kheo, đi đến thôn Thâu-lô-tra nà y, trú
trong rừng Thi-nhiếp-hòa, phÃa Bắc thôn Thâu-lô-tra. Sa-môn Cù-đà m ấy có
tiếng tăm lá»›n, đồn khắp mưá»i phương. Sa-môn Cù-đà m là Như Lai, Vô Sở Trước,
Äẳng Chánh Giác, Minh Hạnh Thà nh Tá»±u[05],
Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng SÄ©, Äạo Pháp Ngá»±[06],
Thiên Nhân Sư, Pháºt, Chúng Há»±u[07].
Vị ấy ở trong thế gian nà y, giữa Chư Thiên, Ma, Phạm, Sa-môn, Phạm chÃ, từ
ngưá»i đến trá»i, mà tá»± tri, tá»± giác, tá»± chứng ngá»™, thà nh tá»±u an trụ[08].
Vị ấy thuyết pháp vi diệu ở khởi đầu, vi diệu ở khoảng giữa và đoạn cuối
cũng vi diệu, có nghĩa, có văn; cụ túc thanh tịnh, hiển hiện phạm hạnh[09].
Nếu được gặp Äức Như Lai, Báºc Vô Sở Trước, Äẳng Chánh Giác để tôn trá»ng, lá»…
bái, cúng dưá»ng, thừa sá»±, tháºt là thiện lợi thay! Chúng ta nên cùng nhau đến
gặp Sa-môn Cù-Äà m để lá»… bái, cúng dưá»ng.â€
Các Cư sÄ©, Phạm chà thôn Thâu-lô-tra sau khi đã được nghe như váºy, má»—i
ngưá»i cùng vá»›i quyến thuá»™c theo sau, từ thôn Thâu-lô-tra ra Ä‘i, hướng vá»
phÃa Bắc, đến vưá»n Thi-nhiếp-hòa. Há» mong gặp Äức Thế Tôn để lá»… bái, cúng
dưá»ng. Sau khi đến nÆ¡i Pháºt, các Phạm chÃ, cư sÄ© thôn Thâu-lô-tra kia, có
ngưá»i cúi đầu lá»… bái sát chân Pháºt rồi ngồi sang má»™t bên; có ngưá»i chà o há»i
Pháºt rồi ngồi sang má»™t bên; có ngưá»i chắp tay hướng Pháºt rồi ngồi sang má»™t
bên; có ngưá»i từ xa thấy Pháºt, lặng lẽ ngồi xuống. Khi các Phạm chÃ, Cư sÄ©
thôn Thâu-lô-tra ai nấy Ä‘á»u ngồi yên, Äức Pháºt nói pháp cho há», khuyến phát
khát ngưỡng, thà nh tựu hoan hỷ. Sau khi bằng vô lượng phương tiện nói pháp
cho há», khuyến phát khát ngưỡng, thà nh tá»±u hoan há»· rồi Äức Pháºt ngồi im
lặng.
Bấy giá», các Phạm chÃ, Cư sÄ© thôn Thâu-lô-tra sau khi được Pháºt thuyết
pháp, khuyến phát ngưỡng, thà nh tá»±u hoan há»· rồi, ai nấy Ä‘á»u rá»i chá»— ngồi
đứng dáºy, cúi đầu sát chân Pháºt, Ä‘i quanh Pháºt ba vòng rồi ra vá».
Lúc bấy giỠcon trai cư sĩ là Lại-tra-hòa-la[10]
vẫn ngồi không đứng dáºy. Äến lúc các Phạm chÃ, cư sÄ© thôn Thâu-lô-tra ra vá»
chẳng bao lâu, Lại-tra-hòa-la con trai cư sÄ© liá»n rá»i chá»— ngồi đứng dáºy,
trịch vai áo, chắp tay hướng vá» Pháºt mà bạch rằng:
“Bạch Thế Tôn, như con biết, đối vá»›i giáo pháp mà Pháºt đã dạy, nếu con
sống tại gia bị tù hãm trong những sá»± phiá»n tá»a, không thể trá»n Ä‘á»i thanh
tịnh tu hà nh phạm hạnh được. Bạch Thế Tôn, xin cho con được theo Thế Tôn
xuất gia há»c đạo, thá» giá»›i cụ túc, được là m Tỳ-kheo tịnh tu phạm hạnh.â€
Äức Thế Tôn há»i:
“Nà y con trai Cư sÄ©, cha mẹ có cho phép ông ở trong Chánh pháp luáºt nà y,
chà tÃn, lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo không?â€
Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© bạch Pháºt:
“Bạch Thế Tôn, cha mẹ chưa cho con ở trong Chánh pháp luáºt nà y chà tÃn,
lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.â€
Äức Thế Tôn dạy:
“Nà y con trai Cư sĩ, nếu cha mẹ không cho phép ông sống trong Chánh pháp
luáºt nà y, chà tÃn, lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo, thì Ta
không thể độ ông xuất gia há»c đạo, cÅ©ng không thể truyá»n trao giá»›i cụ túc.
Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ bạch:
“Bạch Thế Tôn, con sẽ phương tiện xin cha mẹ để con được phép ở trong
Chánh pháp luáºt nà y chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.â€
Äức Thế Tôn dạy:
“Nà y con trai Cư sÄ©, tùy ước muốn cá»§a ông.â€
Khi ấy Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© nghe lá»i Pháºt dạy, cẩn tháºn ghi nhá»›,
cúi đầu lá»… sát chân Pháºt, Ä‘i quanh ba vòng rồi ra vá». VỠđến nhà , ông thưa
với cha mẹ:
“Thưa cha mẹ, như con biết, đối vá»›i giáo pháp mà Pháºt đã dạy, nếu con
sống tại gia đình, bị tù hãm trong những sá»± phiá»n tá»a, không thể trá»n Ä‘á»i
thanh tịnh tu hà nh phạm hạnh được. Cúi xin cha mẹ cho con trong Chánh pháp
luáºt nà y mà chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.â€
Cha mẹ của Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ bảo:
“Lại-tra-hòa-la, cha mẹ chỉ có má»™t mình con, hết sức yêu thương chiá»u
chuộng, lòng những quyến luyến không kể xiết. Giả sỠcon có chết đi, cha mẹ
còn không muốn rá»i bá», huống gì còn sống mà nỡ lìa xa, không nhìn thấy được
mặt sao?â€
Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ lại thưa đến lần thứ ba:
“Thưa cha mẹ, như con biết, đối vá»›i giáo pháp mà Pháºt đã dạy, nếu con
sống tại gia đình, bị tù hãm trong những sá»± phiá»n tá»a, không thể trá»n Ä‘á»i
thanh tịnh tu hà nh phạm hạnh được. Cúi xin cha mẹ cho con trong Chánh pháp
luáºt nà y mà chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.â€
Cha mẹ Lại-tra-hòa-la cũng lại bảo đến lần thứ ba:
“Lại-tra-hòa-la, cha mẹ chỉ có má»™t mình con, hết sức yêu thương chiá»u
chuộng, lòng những quyến luyến không kể xiết. Giả sỠcon có chết đi, cha mẹ
còn không muốn rá»i bá», huống gì còn sống mà nỡ lìa xa, không nhìn thấy được
mặt sao?â€
Khi ấy Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© liá»n váºt mình xuống đất, nói:
“Từ nay con không đứng dáºy, không uống, không ăn, cho đến khi nà o cha mẹ
cho con ở trong Chánh pháp luáºt nà y chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia
đình há»c đạo.â€
Rồi Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ trải qua một ngà y không ăn, cho đến hai
ngà y, ba ngà y, bốn ngà y, nhiá»u ngà y không ăn. Bấy giá» cha mẹ Lại-tra-hòa-la
con trai Cư sĩ đến bên con bảo rằng:
“Lại-tra-hòa-la, ngưá»i con má»m mại, thân hình đẹp đẽ, thưá»ng nằm ngồi
trên giưá»ng tốt, nay con không biết khổ sao? Lại-tra-hòa-la, con hãy mau
đứng dáºy, sống Ä‘á»i dục lạc mà bố thÃ, sung sướng mà tu phước nghiệp. Vì sao?
Lại-tra-hòa-la, cảnh giá»›i cá»§a Äức Thế Tôn rất khó, rất khó! Xuất gia há»c đạo
lại cà ng rất khó.â€
Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ vẫn nằm im lặng không đáp.
Rồi cha mẹ Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© Ä‘i đến thân bằng quyến thuá»™c vÃ
các quan viên nói rằng:
“Mong quý vị hãy cùng đến chá»— Lại-tra-hòa-la khuyên nó dáºy.â€
Thân bằng quyến thuộc của Lại-tra-hòa-la và các quan viên bèn cùng nhau
đi đến chỗ Lại-tra-hòa-la bảo rằng:
“Nà y cáºu Lại-tra-hòa-la, ngưá»i cáºu má»m mại, thân hình đẹp đẽ, thưá»ng nằm
ngồi trên giưá»ng tốt, nay không biết khổ sao? Lại-tra-hòa-la, cáºu hãy mau
đứng dáºy, sống Ä‘á»i dục lạc mà bố thÃ, sung sướng tu phước nghiệp. Vì sao?
Lại-tra-hòa-la, cảnh giá»›i cá»§a Äức Thế Tôn rất khó, rất khó! Xuất gia há»c đạo
lại cà ng rất khó.â€
Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ vẫn nằm im lặng không đáp.:
Rồi cha mẹ Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ đi đến các thiện tri thức đồng
bạn đồng lứa với Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ, nói rằng:
“Mong các cáºu đến chá»— Lại-tra-hòa-khuyên nó đứng dáºy.â€
Các thiện tri thức đồng bạn đồng lứa với Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ,
liá»n cùng nhau Ä‘i đến bên Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ©, nói rằng:
“Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ©, ngưá»i bạn má»m mại, thân hình đẹp đẽ,
thưá»ng nằm ngồi trên giưá»ng tốt, nay bạn không biết khổ sao? Lại-tra-hòa-la,
bạn hãy mau đứng dáºy sống Ä‘á»i dục lạc mà bố thÃ, sung sướng tu phước nghiệp.
Vì sao? Lại-tra-hòa-la, cảnh giá»›i cá»§a Äức Thế Tôn rất khó, rất khó! Xuất gia
há»c đạo lại cà ng rất khó.â€
Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ vẫn im lặng không đáp.
Khi ấy các thiện tri thức đồng bạn, đồng lứa với Lại-tra-hòa-la con trai
Cư sĩ đi đến chỗ cha mẹ Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ nói rằng:
“Hai bác nên cho Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© ở trong Chánh pháp luáºt
nà y chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo. Nếu anh ấy thÃch
sống như váºy, thì ngay trong Ä‘á»i nà y còn có thể gặp nhau. Nếu anh ấy chán
sống cảnh ấy thì tự nhiên sẽ trở vỠvới cha mẹ. Nay nếu không cho anh ấy đi,
nhất định anh ấy sẽ chết, không nghi ngá» gì nữa. Như thế có Ãch gì?â€
Khi ấy, cha mẹ Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© nghe xong, liá»n nói vá»›i các
thiện tri thức đồng bạn đồng lứa với Lại-tra-hòa-la con trai Cư sĩ rằng:
“Chúng tôi nay cho Lại-tra-hòa-la ở trong Chánh pháp luáºt mà chà tÃn lìa
bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo. Nếu há»c đạo mà vẫn trở vá» cho
chúng tôi gặp.â€
Rồi các thiện tri thức đồng bạn đồng lứa với Lại-tra-hòa-la con trai Cư
sÄ© liá»n cùng nhau đến chá»— Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© nói rằng:
“Nà y bạn, cha mẹ đã cho bạn ở trong Chánh pháp luáºt mà chà tÃn lìa bá» gia
đình, sống không gia đình, há»c đạo. Khi há»c đạo rồi, phải trở vá» thăm cha
mẹ.â€
Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© nghe như váºy, vui mừng khôn tả, hân hoan,
sinh ái, sinh lạc, bèn đứng dáºy, dần dần bồi dưỡng thân thể. Khi thân thể đã
bình phục, liá»n rá»i khá»i thôn Thâu-lô -tra, Ä‘i đến chá»— Pháºt, cúi đầu sát
chân Pháºt, bạch rằng:
“Bạch Thế Tôn, cha mẹ đã cho con ở trong Chánh pháp luáºt nà y chà tÃn lìa
bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo. Ngưỡng mong Thế Tôn cho con được
theo Thế Tôn xuất gia há»c đạo, thá» giá»›i Cụ túc, được là m Tỳ-kheo.â€
Khi ấy Äức Thế Tôn độ Lại-tra-hòa-la con trai Cư sÄ© xuất gia há»c đạo,
truyá»n trao giá»›i Cụ túc. Sau khi truyá»n trao giá»›i Cụ túc, Äức Thế Tôn ở lại
thôn Thâu-lô-tra má»™t thá»i gian, sau đó Ngà i thâu y mang bát lần lượt du hà nh
đến nước Xá-vệ, trú trong rừng Thắng, vưá»n Cấp cô độc.
Tôn giả Lại-tra-hòa-la sau khi xuất gia há»c đạo, thá» giá»›i Cụ túc, sống cô
độc ở nÆ¡i xa vắng, tâm không phóng dáºt, tu hà nh tinh tấn. Do sống cô độc ở
nÆ¡i xa vắng, tâm không phóng dáºt, tu hà nh tinh tấn, ngà i đạt đến mục Ä‘Ãch mÃ
má»™t thiện nam tá» cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống
không gia đình há»c đạo, là chỉ cầu hoà n thà nh vô thượng phạm hạnh, ở ngay
Ä‘á»i nà y tá»± tri, tá»± giác, tá»± chứng ngá»™, thà nh tá»±u an trụ, biết như tháºt rằng:
“Sự sanh đã dứt, phạm hạnh đã vững, việc cần là m đã là m xong, không còn tái
sanh nữaâ€. Tôn giả Lại-tra-hòa-la biết như pháp rồi, cho đến, chứng đắc quả
A-la-hán.
Tôn giả Lại-tra-hòa-la, sau khi đắc quả A-la-hán, khoảng chÃn mưá»i năm
trôi qua, bèn nghÄ© rằng: “Ngà y xưa ta đã hứa xuất gia há»c đạo rồi sẽ trở vá»
thăm cha mẹ. Ta nay nên trở vỠđể trá»n lá»i hứa đó.â€
Rồi Tôn giả Lại-tra-hòa-la Ä‘i đến chá»— Pháºt, cúi đầu lá»… sát chân Pháºt,
ngồi sang một bên, bạch rằng:
“Bạch Thế Tôn, con trước có lá»i hứa, là sau khi há»c đạo rồi, sẽ vá» thăm
cha mẹ. Hôm nay con xin từ giã để vá» thăm cha mẹ cho trá»n lá»i hứa trước.â€
Bấy giá», Äức Thế Tôn nghÄ©: “Thiện nam tá» Lại-tra-hòa-la[11]
nà y, nếu giả sá» xả giá»›i, bỠđạo, sống Ä‘á»i dục lạc như cÅ©, chắc chắn không có
trưá»ng hợp đó.†Äức Thế Tôn biết váºy, liá»n bảo:
“Ngươi hãy đi. Những ai chưa được độ, hãy độ; chưa giải thoát, hãy khiến
cho giải thoát; tịch diệt, khiến được tịch diệt. Lại-tra-hòa-la, nay tùy ý
ngươi.
Khi đó, Tôn giả Lại-tra-hòa-la nghe Pháºt nói xong, cẩn tháºn ghi nhá»›, liá»n
rá»i chá»— ngồi đứng dáºy, cúi lạy sát chân Pháºt, Ä‘i quanh ba vòng, rồi Ä‘i vá»
phòng riêng, thu xếp ngá»a cụ, mang y ôm bát, lần lượt du hà nh đến thôn
Thâu-lô-tra, trú trong vưá»n Thi-nhiếp-hòa, phÃa Bắc thôn Thâu-lô-tra.
Khi đêm đã qua, trá»i vừa hừng sáng, Tôn giả Lại-tra-hòa-la mang y ôm bát
và o thôn Thâu-lô-tra khất thá»±c. Tôn giả Lại-tra-hòa-la nghÄ© như vầy: “Äức
Thế Tôn khen ngợi việc thứ lớp khất thực. Ta nay ở trong thôn Thâu-lô-tra
nà y nên theo thứ lá»›p khất thá»±c.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la ở trong thôn Thâu-lô-tra theo thứ lớp khất thực,
lần lượt vỠđến nhà mình. Lúc đó cha của Tôn giả Lại-tra-hòa-la đứng trong
cá»a, Ä‘ang chải tóc cạo râu. Ông ta thấy Lại-tra-hòa-la Ä‘i và o, liá»n nói
rằng:
“Sa-môn trá»c đầu nà y bị quá»· Ä‘en trói chặt[12],
tuyệt chủng không con cái, phá hoại gia đình ta. Ta có một đứa con, hết sức
thương yêu chiá»u chuá»™ng, lòng những quyến luyến không kể xiết, thế mà nó dẫn
Ä‘i mất. Äừng cho nó ăn!
Tôn giả Lại-tra-hòa-la ở nhà cha đã không được bố thÃ, mà lại bị rá»§a xả
rằng: “Sa-môn trá»c đầu nà y bị mà u Ä‘en trói chặt, tuyệt chá»§ng không con cái,
phá hoại gia đình ta. Ta có má»™t đứa con, hết sức thương yêu chiá»u chuá»™ng,
lòng những quyến luyến không kể xiết, thế mà nó dẫn Ä‘i mất. Äừng cho nó ăn!â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nghe váºy liá»n vá»™i và ng bá» Ä‘i.
Lúc đó ngưá»i nô tỳ cá»§a cha Tôn giả Lại-tra-hòa-la xách má»™t giỠđồ ăn thiu
thối, định vất và o đống rác. Tôn giả thấy ngưá»i nô tỳ cá»§a cha Tôn giả
Lại-tra-hòa-la xách má»™t giỠđồ ăn thiu thối, định vất và o đống rác, liá»n
nói:
“Nà y cô em, nếu đồ ăn thiu thối nà y đáng bỠđi thì nên bỠvà o bát của
tôi. Tôi sẽ ăn.â€
Khi ấy, đứa nô tỳ cá»§a cha ngưá»i nô tỳ cá»§a cha Tôn giả Lại-tra-hòa-la Ä‘em
đồ ăn thiu thối trong giỠđổ và o bát. Äang khi đổ và o bát, do hai dấu hiệu
mà cô nháºn ra Tôn giả; đó là : tiếng nói và tay chân cá»§a Tôn giả. Nháºn ra
được hai dấu hiệu nà y, nó liá»n chạy đến chá»— cha cá»§a Tôn giả[13]
Lại-tra-hòa-la, thưa:
“Thưa ông, nên biết, cáºu Lại-tra-hòa-la đã trở vỠđế thôn Thâu-lô-tra nà y
rồi. Ông nên đến gặp.â€
Cha Tôn giả Lại-tra-hòa-la nghe xong, rất đổi vui mừng phấn khởi, tay
trái vén áo, tay mặt vuốt sá»a râu tóc, rồi Ä‘i nhanh đến chá»— Tôn giả
Lại-tra-hòa-la. Khi đó Tôn giả Lại-tra-hòa-la đang quay mặt và o vách, ăn đồ
ăn thiu thối ấy.
Cha Tôn giả Lại-tra-hòa-la thấy Tôn giả Lại-tra-hòa-la đang quay mặt và o
vách ăn đồ ăn thiu thối, nói rằng:
“Lại-tra-hòa-la con, ngưá»i con rất má»m mại, thân hình đẹp đẽ, thưá»ng ăn
thức ăn ngon. Lại-tra-hòa-la, tại sao con lại ăn đồ ăn thiu thối như thế?
Lại-tra-hòa-la, vì lẽ gì con đã vỠđến thôn Thâu-lô-tra nà y mà không vá» nhÃ
cha mẹ?â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la thưa rằng:
“Thưa Cư sĩ, con đã và o nhà cha, nhưng không được bố thà mà lại bị rủa
xả, mắng rằng: ‘Sa-môn trá»c đầu nà y bị quá»· Ä‘en trói chặt, tuyệt chá»§ng không
con cái, phá hoại gia đình ta. Ta có má»™t đứa con, hết sức thương yêu chiá»u
chuá»™ng, lòng những quyến luyến không kể xiết, thế mà nó dẫn Ä‘i mất. Äừng cho
nó ăn!’ Con nghe như váºy bèn vá»™i và ng bá» Ä‘i.
Cha Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói lá»i xin lá»—i rằng:
“Lại-tra-hòa-la, con hãy tha lỗi! Lại-tra-hòa-la, con hãy tha lỗi! Cha
tháºt không biết Lại-tra-hòa-la trở vá» nhà cha.â€
Rồi cha Tôn giả Lại-tra-hòa-la vá»›i lòng cung kÃnh, dìu đỡ Tôn giả
Lại-tra-hòa-la đưa và o trong nhà , trải chá»— ngồi và má»i ngồi. Tôn giả
Lại-tra-hòa-la bèn ngồi xuống. Lúc đó, ngưá»i cha thấy Tôn giả Lại-tra-hòa-la
ngồi xong, liá»n đến chá»— vợ, nói rằng:
“Nà y bà , nên biết, Thiện nam tá» Lại-tra-hòa-la đã vá» lại nhà rồi, mau sá»a
soạn cÆ¡m nước.â€
Mẹ Tôn giả Lại-tra-hòa-la nghe xong, rất đổi vui mừng, phấn khởi, liá»n
vá»™i và ng sá»a soạn cÆ¡m nước. Soạn cÆ¡m nước xong, bà liá»n mang tiá»n bạc ra để
giữa nhà má»™t đống lá»›n. Äống tiá»n lá»›n đến ná»—i má»™t ngưá»i đứng bên nà y, má»™t
ngưá»i ngồi bên kia, không trông thấy nhau. Dồn má»™t đống tiá»n lá»›n xong, bà đi
đến chỗ Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói:
“Lại-tra-hòa-la, đây là phần tiá»n tà i cá»§a mẹ. Còn tiá»n tà i cá»§a cha con
thì nhiá»u vô lượng trăm ngà n, không thể tÃnh được. Nay giao hết cho con.
Lại-tra-hòa-la con, con nên xả giá»›i, bỠđạo, sống Ä‘á»i dục lạc mà bố thÃ,
sung sướng tu phước nghiệp. Vì sao như váºy? Vì cảnh giá»›i cá»§a Thế Tôn rất
khó, rất khó! Xuất gia há»c đạo lại cà ng rất khó.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la thưa với mẹ rằng:
“Con nay có má»™t Ä‘iá»u muốn nói mẹ có chịu nghe không?â€
Mẹ Lại-tra-hòa-la nói:
“Nà y con nhà Cư sÄ©, có Ä‘iá»u gì con cứ nói, mẹ sẵn sà ng nghe.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la thưa với mẹ rằng:
“Nên may bao vải má»›i, đựng đầy tiá»n, dùng xe chở đến sông Hằng, đổ xuống
chá»— sâu. Vì sao váºy? Vì do tiá»n nà y là m cho con ngưá»i lo khổ, sầu thương,
khóc lóc, không được an vui.â€
Khi ấy, mẹ Tôn giả Lại-tra-hòa-la nghĩ rằng: “Bằng phương tiện nà y không
thể là m cho con ta Lại-tra-hòa-la xả giới bỠđạo. Ta nên đến mấy con vợ cũ
cá»§a nó, nói như thế nà y: ‘Các con dâu Æ¡i, các con nên dùng ngá»c anh lạc khi
trước trang Ä‘iểm thân thể, thứ ngá»c mà thiện nam tá» Lại-tra-hòa-la lúc còn ở
nhà ưa thÃch nhất. Dùng thứ anh lạc nà y trang Ä‘iểm rồi, các con cùng nhau
đến bên Lại-tra-hòa-la, má»—i đứa ôm má»™t chân mà nói rằng: Không biết hiá»n
lang có thiên nữ nà o đẹp hÆ¡n tôi mà khiến cho hiá»n lang bá» tôi để tu phạm
hạnh vì nà ng?’â€
NghÄ© xong, bà ta liá»n đến chá»— các vợ cÅ© cá»§a Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói
như thế nà y:
“Các con dâu Æ¡i, các con nên dùng ngá»c anh lạc khi trước trang Ä‘iểm thân
thể, thứ ngá»c mà thiện nam tá» Lại-tra-hòa-la lúc còn ở nhà ưa thÃch nhất.
Dùng thứ anh lạc nà y trang điểm rồi, các con cùng nhau đến bên
Lại-tra-hòa-la, má»—i đứa ôm má»™t chân mà nói rằng: ‘Không biết hiá»n lang có
thiên nữ nà o đẹp hÆ¡n tôi mà khiến cho hiá»n lang bá» tôi để tu phạm hạnh vì
nà ng?’â€
Khi ấy, các cô vợ cÅ© cá»§a Tôn giả Lại-tra-hòa-la liá»n dùng ngá»c anh lạc
khi trước trang điểm thân thể, thứ anh lạc mà Tôn giả Lại-tra-hòa-la lúc còn
tại gia ưa thÃch nhất. Dùng loại ngá»c đó trang Ä‘iểm rồi, liá»n kéo đến bên
Tôn giả Lại-tra-hòa-la, má»—i ngưá»i ôm má»™t chân mà nói như thế nà y:
“Không biết hiá»n lang có thiên nữ nà o đẹp hÆ¡n tôi mà khiến cho hiá»n lang
bá» tôi để tu phạm hạnh vì nà ng?â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói với các cô vợ cũ rằng:
“Nà y các cô em, các cô nên biết, tôi không phải vì thiên nữ mà tu phạm
hạnh. Sở dÄ© tôi tu phạm hạnh, nay đã được mục Ä‘Ãch ấy. Những Ä‘iá»u Pháºt dạy,
nay tôi đã là m xong.â€
Những bà vợ của Tôn giả Lại-tra-hòa-la đứng sang một bên khóc lóc rơi lệ
mà nói rằng:
“Tôi không phải em gái cá»§a hiá»n lang, nhưng hiá»n lang lại gá»i tôi bằng cô
em.â€
Lúc đó Tôn giả Lại-tra-hòa-la quay nhìn vá» phÃa cha mẹ, nói:
“Thưa Cư sÄ©, nếu có thà cÆ¡m, đúng giá» thì thÃ, tại sao là m phiá»n nhau?â€
Bấy giá», cha mẹ Tôn giả Lại-tra-hòa-la liá»n đứng dáºy, thân hà nh lấy nước
rá»a, dâng ngà i các món hà o soạn dồi dà o, đủ các loại nhai nuốt, tá»± thân châm
chước cho ngà i ăn no. Ä‚n xong thâu dá»n chén bát, dùng nước rá»a xong, lấy má»™t
cái giưá»ng nhá» ngồi riêng nghe pháp.
Tôn giả Lại-tra-hòa-la thuyết pháp cho cha mẹ nghe, khuyến phát khát
ngưỡng, thà nh tựu hoan hỷ. Sau khi bằng vô lượng phương tiện thuyết pháp cho
há», khuyến phát khát ngưỡng, thà nh tá»±u hoan há»· rồi, ngà i từ chá»— ngồi đứng
dáºy, nói tụng rằng:
Hãy nhìn hình bóng trang sức nà y,
Trân bảo ngá»c ngà và các thứ;
Tóc uốn lượn buông xuôi phÃa hữu;
Nốt ruồi xanh, mắt kẻ, mi dà i.
Trò dối trá gạt ngưá»i si dại,
Nhưng lừa sao được kẻ sang bá»!
Với bao nhiêu gấm vóc lụa là ,
Mong là m đẹp thân hình xú uế.
Trò dối trá gạt ngưá»i si dại;
Nhưng lừa sao được kẻ sang bá»!
Và bao nhiêu hương liệu bôi xoa,
Châm chấm Ä‘iểm phấn và ng son Ä‘á».
Trò dối trá gạt ngưá»i si dại;
Nhưng lừa sao được kẻ sang bá»!
Ão tịnh diệu trang hoà ng thân thể;
Nhưng nguyên hình huyễn hoặc còn trơ.
Trò dối trá gạt ngưá»i si dại;
Nhưng lừa sao được kẻ sang bá»!
Khi nai đã đạp tan lưới bẫy,
Và phá tung cổng nhốt má»™t Ä‘á»i;
Ta bỠlại miếng mồi, đi mất;
Ai yêu gì trói buộc thân nai?
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói tụng rồi, dùng như ý túc nương hư không mà đi.
Äến rừng Thâu-lô-tra, Ä‘i và o rừng ấy, trải ni-sư-đà n ngồi kiết già dưới cây
Bệ-hê-lặc[14].
Bấy giá», vua Câu-lao-bà [15]
với quần thần trước sau vây quanh, ngồi ở chánh điện, bà n tán khen ngợi Tôn
giả Lại-tra-hòa-la rằng:
“Nếu ta nghe tin Thiện nam tỠLại-tra-hòa-la[16]
đến Thâu-lô-tra nà y thì ta quyết đến thăm.â€
Khi ấy vua Câu-lao-bà bảo thợ săn rằng:
“Ngươi hãy Ä‘i dò xét rừng Thâu-lô-tra. Ta muốn đến đó săn.â€
Thợ săn vâng lá»i, liá»n đến dò xét rừng Thâu-lô-tra. Khi ngưá»i thợ săn dò
xét rừng, thấy Tôn giả Lại-tra-hòa-la trải tá»a cụ ngồi kiết già dưới cây
Bệ-hê-lặc, liá»n nghÄ©: “Ngưá»i mà vua Câu-lao-bà cùng quần thần ngồi tại chánh
Ä‘iện bà n tán khen ngợi, bây giỠở đây.â€
Khi ngưá»i thợ săn dò xét rừng Thâu-lô-tra xong rồi, trở vá» tâu vá»›i vua
Câu-lao-bà rằng:
“Tâu Äại vương, nên biết, tôi đã xem rừng Thâu-lô-tra rồi. Xin theo ý Äại
vương. Tâu Äại vương, Tôn giả Lại-tra-hòa-la, ngưá»i mà Äại vương cùng quần
thần ngồi ở chánh Ä‘iện bà n tán khen ngợi rằng: ‘Nếu ta nghe tin Thiện nam tá»
Lại-tra-hòa-la đến Thâu-lô-tra nà y, ta quyết đến thăm’. Nay Tôn giả Thiện
nam tá» Lại-tra-hòa-la hiện Ä‘ang ở trong rừng Thâu-lô-tra, trải tá»a cụ ngồi
kiết già dưới cây bệ-hê-lặc, Äại vương muốn gặp có thể đến đó.â€
Vua Câu-lao-bà nghe xong, bảo ngưá»i đánh xe:
“Ngươi mau mau sá»a soạn xa giá. Ta muốn đến gặp Lại-tra-hòa-la.
Ngưá»i đánh xe vâng lệnh, sá»a soạn xa giá xong trở lại tâu vua:
“Tâu Äại vương, nên biết, xa giá đã sá»a soạn xong. Xin theo ý Äại vương.â€
Khi ấy vua Câu-lao-bà liá»n ngồi xe ra Ä‘i đến rừng Thâu-lô-tra. Từ xa
trông thấy Tôn giả Lại-tra-hòa-la, nhà vua liá»n xuống xe, Ä‘i bá»™ đến chá»— Tôn
giả Lại-tra-hòa-la. Tôn giả Lại-tra-hòa-la thấy vua Câu-lao-bà đến, nói
rằng:
“Äại vương, nay đến đây, muốn ngồi đâu tá»± tiện ngồi, được chăng?â€
Vua Câu-lao-bà đáp:
“Hôm nay tuy tôi đến bá» cõi cá»§a mình, nhưng ý tôi muốn Thiện nam tá»
Lại-tra-hòa-la má»i tôi ngồi.
Tôn giả Lại-tra-hòa-la liá»n má»i vua Câu-lao-bà rằng:
“Äây có chá»— ngồi riêng, xin má»i Äại vương ngồi.â€
Khi ấy, vua Câu-lao-bà vá»›i Tôn giả Lại-tra-hòa-la cùng chà o há»i nhau rồi
ngồi sang một bên. Vua nói với Tôn giả Lại-tra-hòa-la:
“Có phải ngà i vì gia đình suy sụp mà xuất gia há»c đạo chăng? Nếu vì không
có tà i váºt nên sống Ä‘á»i há»c đạo, thì nà y Lại-tra-hòa-la, trong nhà cá»§a
Câu-lao-bà vương gia nà y có nhiá»u tà i váºt, tôi sẽ xuất tà i váºt cho
Lại-tra-hòa-la, khuyên Lại-tra-hòa-la xả giá»›i bỠđạo, sống Ä‘á»i dục lạc mà bố
thÃ, tùy ý tu phước nghiệp. Vì sao như váºy? Lại-tra-hòa-la, giáo pháp cá»§a
Tôn sư rất khó, xuất gia há»c đạo lại cà ng khó hÆ¡nâ€.
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nghe xong, nói rằng:
“Äại vương nay bằng sá»± bất tịnh má»i tôi, không phải bằng sá»± thanh tịnh mÃ
má»i.â€
Vua Câu-lao-bà nghe xong, há»i:
“Tôi phải là m sao để thỉnh má»i Lại-tra-hòa-la bằng sá»± thanh tịnh, không
phải bằng sá»± bất tịnh?â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la đáp:
“Äại vương, nên nói như thế nầy: ‘Lại-tra-hòa-la, nhân dân trong nước tôi
an ổn, sung sướng, không có việc kinh sợ, không có đấu tranh, không có hÃ
khắc, không có khổ nô dịch; lúa gạo đầy đủ, khất thực dễ được.
Lại-tra-hòa-la sống trong nước tôi, tôi sẽ á»§ng há»™ như pháp’. Äại vương, nói
như váºy gá»i là bằng sá»± thanh tịnh má»i tôi, không phải bằng sá»± bất tịnh mÃ
má»i.â€
Vua Câu-lao-bà nghe xong, nói:
“Nay tôi bằng sá»± thanh tịnh mà má»i Lại-tra-hòa-la; không phải bằng sá»± bất
tịnh. Nhân dân trong nước tôi an ổn, sung sướng, không có việc kinh sợ,
không có đấu tranh, không có hà khắc, không có khổ nô dịch; lúa gạo đầy đủ,
khất thực dễ được. Lại-tra-hòa-la sống trong nước tôi, tôi sẽ ủng hộ như
pháp.â€
“Lại nữa, Lại-tra-hòa-la, có bốn trưá»ng hợp suy vi, do suy vi nên cạo bá»
râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.
Những gì là bốn? Bệnh suy, lão suy, tà i sản suy, thân tộc suy.
“Lại-tra-hòa-la, thế nà o là bệnh suy? Hoặc có ngưá»i trưá»ng kỳ bị bệnh;
bệnh táºt rất nặng, quá Ä‘au đớn, ngưá»i ấy nghÄ© rằng: ‘Ta trưá»ng kỳ bị bệnh;
bệnh táºt rất nặng, quá Ä‘au đớn. Ta tháºt có dục vá»ng nhưng không sống Ä‘á»i dục
lạc được. Ta nay nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình,
sống không gia đình há»c đạo’. Sau đó, ngưá»i ấy vì bệnh suy nên cạo bá» râu
tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo. Äó
gá»i là bệnh suy.
“Lại-tra-hòa-la, thế nà o gá»i là lão suy? Hoặc có ngưá»i tuổi già , các căn
suy yếu, tuổi thá» gần hết, ngưá»i ấy nghÄ© rằng: ‘Ta tuổi đã già , các căn suy
yếu, tuổi thá» gần hết, ta tháºt có dục vá»ng nhưng không thể sống Ä‘á»i dục lạc,
ta nay nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không
gia đình há»c đạo’. Sau đó, ngưá»i ấy vì lão suy nên cạo bá» râu tóc, mặc áo
ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo. Äó gá»i là lão
suy.
“Lại-tra-hòa-la, thế nà o là tà i sản suy? Hoặc có ngưá»i bần cùng cô thế,
ngưá»i ấy nghÄ© rằng: ‘Ta bần cùng cô thế, ta nên cạo bá» râu tóc, mặc áo
ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo’. Sau đó, ngưá»i
ấy vì tà i sản suy nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình,
sống không gia đình há»c đạo. Äó gá»i là tà i suy.
“Lại-tra-hòa-la, thế nà o gá»i là thân tá»™c suy? Hoặc có ngưá»i bà con tuyệt
tá»±, chết tuyệt, không còn má»™t ai, ngưá»i ấy nghÄ© rằng: Ta nay bà con tuyệt
tá»±, chết tuyệt, không còn má»™t ai. Ta nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chÃ
tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo’. Sau đó ngưá»i ấy vì thân
suy nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không
gia đình há»c đạo. Äó gá»i là thân suy.
“Lại-tra-hòa-la khi xưa không bệnh hoạn, an ổn trá»n vẹn, đưá»ng tiêu hóa
Ä‘iá»u hòa, không lạnh không nóng, bình chánh an lạc, thuáºn hòa không tranh
chấp; do đó, các thứ đồ ăn má»m hay cứng được dá»… dà ng tiêu hóa, an ổn. Như
váºy, Lại-tra-hòa-la chẳng phải vì bệnh suy mà cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa,
chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.
“Lại-tra-hòa-la khi xưa và o tuổi niên thiếu, tóc đen óng mướt, thân thể
khá»e mạnh, rồi xướng ca tấu nhạc, mặc tình thá»a thÃch. Lại chưng diện thân
thể, thưá»ng thÃch dạo chÆ¡i. Lúc ấy bà con không ai muốn để ngà i há»c đạo; cha
mẹ khóc lóc, lo sầu áo não, cÅ©ng không cho ngà i xuất gia há»c đạo. Nhưng ngà i
cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình
há»c đạo. Như váºy Lại-tra-hòa-la không vì lão suy mà cạo bá» râu tóc, mặc áo
ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.
“Lại-tra-hòa-la ở trong thôn Thâu-lô-tra nà y, vá» phần tà i váºt, gia đình
ngà i là đệ nhất, là tối đại, là tối thắng, là tối thượng. Như váºy
Lại-tra-hòa-la không vì tà i sản suy mà cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn
lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.
“Lại-tra-hòa-la ở trong rừng Thâu-lô-tra nà y, các bà con già u có Ä‘á»u còn
sống. Như váºy, Lại-tra-hòa-la không phải vì thân tá»™c suy mà cạo bá» râu tóc,
mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.
“Lại-tra-hòa-la, đối vá»›i bốn trưá»ng hợp suy vi ấy, hoặc do má»™t suy vi nà o
đó nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia
đình há»c đạo, nhưng tôi thấy Lại-tra-hòa-la không có má»™t suy vi nà o khả dÄ©
khiến Lại-tra-hòa-la cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình,
sống không gia đình há»c đạo. Lại-tra-hòa-la hiểu biết thế nà o và được nghe
những gì mà cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống
không gia đình há»c đạo?â€
“Tôn giả Lại-tra-hòa-la đáp:
“Äại vương, Thế Tôn là đấng đã biết, đã thấy, là Như Lai, Vô Sở Trước,
Äẳng Chánh Giác, đã giảng thuyết bốn sá»±. Tôi hoan há»· chấp nháºn Ä‘iá»u ấy; tôi
thấy, nghe, hiểu biết Ä‘iá»u ấy, nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa
bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.
“Những gì là bốn[17]? Äại
vương, thế gian nà y không được bảo vệ, không đáng nương tựa[18].
Thế gian nà y nhất thiết phải đi đến sự già nua[19].
Thế gian nà y không thưá»ng, cần phải bá» Ä‘i[20].
Thế gian nà y không có sá»± thá»a mãn, không có sá»± biết đủ, là tôi tá»› cá»§a ái[21].â€
Vua Câu-lao-bà há»i:
“Lại-tra-hòa-la, như ngà i vừa nói, ‘Äại vương, thế gian nà y không được
bảo vệ, không đáng nương tựa’. Nhưng, Lại-tra-hòa-la, tôi có con, cháu, anh,
em, bè đảng, tượng quân, xa quân, mã quân, bá»™ quân, thảy Ä‘á»u giá»i bắn, giá»i
chống cá»±, nghiêm nghị, dõng mãnh như vương tá», lá»±c sÄ©, Bát-la-khiên-Ä‘á», Ma
ha năng già [22]; lại có ngưá»i
xem tướng, có kẻ trù mưu, có ngưá»i tÃnh toán, có kẻ thông hiểu Ä‘iển sách, có
ngưá»i giá»i đà m luáºn, có quân thần, có quyến thuá»™c, ngưá»i trì chú, kẻ biết
chú, bất cứ phương nà o có sự khủng bố thì có kẻ chế phục, ngăn cản. Nếu như
lá»i Lại-tra-hòa-la nói, ‘Äại vương, thế gian nà y không được bảo vệ, không
đáng nương tá»±a,’ thì nà y Lại-tra-hòa-la, nói như thế có nghÄ©a gì?â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la đáp:
“Äại vương, bây giá» tôi há»i nhà vua, xin tùy theo sá»± hiểu biết mà trả
lá»i. Äại vương, thân nà y có bệnh chăng?â€
Vua Câu-lao-bà đáp:
“Lại-tra-hòa-la, nay thân nà y cá»§a tôi thưá»ng có phong bệnh[23].
Tôn giả Lại-tra-hòa-la há»i:
“Äại vương, khi phong bệnh bá»™c phát rất trầm trá»ng, rất Ä‘au đớn, thì nà y
Äại vương, lúc ấy có thể bảo bá»n con cháu, anh em, há» hà ng thân thÃch, tượng
quân, xa quân, mã quân, bá»™ quân, thảy Ä‘á»u giá»i bắn, giá»i chống cá»±, nghiêm
nghị, dõng mãnh như vương tá», lá»±c sÄ©, Bát-la-khiên-Ä‘á», Ma-ha-năng-già , kẻ
xem tướng, kẻ trù mưu, ngưá»i tÃnh toán, kẻ thông hiểu Ä‘iển sách, ngưá»i giá»i
đà m luáºn, quân thần quyến thuá»™c, kẻ trì chú, ngưá»i biết chú, rằng ‘Các ngươi
hãy đến, tạm thá»i thay thế ta chịu sá»± khổ sở Ä‘au đớn để ta khá»i bệnh, an
lạc’ được chăng?â€
Vua Câu-lao-bà đáp:
“Không được. Vì sao váºy? Tôi tá»± gây nghiệp; nhân bởi nghiệp, duyên bởi
nghiệp, riêng mình chịu khổ sở Ä‘au đớn.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la bảo:
“Äại vương, thế cho nên Äức Thế Tôn dạy rằng ‘Thế gian nà y không được bảo
vệ, không đáng nương tá»±a. Tôi muốn nhẫn lạc Ä‘iá»u đó, tôi thấy, nghe, hiểu
biết Ä‘iá»u đó nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống
không gia đình há»c đạo.â€
Vua Câu-lao-bà nói rằng:
“Như Lại-tra-hòa-la đã nói, ‘Äại vương, thế gian nà y không được bảo vệ,
không đáng nương tá»±a’. Nà y Lại-tra-hòa-la, tôi cÅ©ng muốn nhẫn lạc Ä‘iá»u đó.
Vì sao như váºy? Thế gian nà y quả tháºt không được bảo vệ, không đáng nương
tá»±a.â€
Vua Câu-lao-bà lại há»i:
“Như Lại-tra-hòa-la đã nói, ‘Äại vương, thế gian nà y tất cả Ä‘á»u Ä‘i đến
chá»— già nua’. Lại-tra-hòa-la, nói như váºy có nghÄ©a gì?â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la đáp:
“Äại vương, bây giá» tôi há»i nhà vua, xin tùy theo sá»± hiểu biết mà trả
lá»i. Lúc Äại vương còn hai mươi bốn tuổi hay hai mươi lăm tuổi thì như thế
nà o? Khi ấy sự nhanh nhẹn như thế nà o đối với ngà y nay? Khi ấy, gân sức,
hình thể, nhan sắc như thế nà o đối vá»›i ngà y nay?â€
Vua Câu-lao-bà đáp:
“Khi tôi còn hai mươi bốn hay hai mươi lăm tuổi, tá»± nhá»› lại thá»i ấy, sá»±
nhanh nhẹn, gân sức, hình thể, nhan sắc không ai hơn tôi. Lại-tra-hòa-la,
tôi nay đã già nua, các căn lụn bại, mạng sống sắp chấm dứt, tuổi đầy tám
mươi, đâu có mạnh khá»e như xưa.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói:
“Äại vương, thế cho nên Äức Thế Tôn dạy rằng: ‘Thế gian nà y, tất cả Ä‘á»u
Ä‘i đến chá»— già nua’. Tôi muốn tiếp nháºn Ä‘iá»u đó, tôi thấy, nghe, hiểu biết
Ä‘iá»u đó nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn từ bá» gia đình, sống không
gia đình há»c đạo.â€
Vua Câu-lao-bà nói:
“Như Lại-tra-hòa-la nói, ‘Äại vương, thế gian nà y tất cả Ä‘á»u Ä‘i đến chá»—
già nua’. Tôi cÅ©ng muốn tiếp nháºn Ä‘iá»u đó. Vì sao như váºy? Thế gian nà y quả
tháºt tất cả Ä‘á»u Ä‘i đến chá»— già nua.â€
Vua Câu-lao-bà lại há»i:
“Như Lại-tra-hòa-la đã nói, ‘Äại vương, thế gian nà y vô thưá»ng, cần phải
bá» Ä‘i’. Lại-tra-hòa-la, nói như váºy lại có nghÄ©a gì?â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la đáp:
“Äại vương, bây giá» tôi há»i nhà vua, xin tùy theo sá»± hiểu biết mà trả
lá»i. Äại vương, có nước Câu-lâu-sấu dồi dà o, háºu cung dồi dà o, kho tà ng dồi
dà o không?â€
Vua Câu-lao-bà đáp:
“Äúng váºy!â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la lại há»i:
“Äại vương, có nước Câu-lâu-sấu dồi dà o, háºu cung dồi dà o, kho tà ng dồi
dà o, nếu thá»i gian đã đến, không thể nương tá»±a, chịu đựng sá»± tan vỡ, tất cả
Ä‘á»i nà y Ä‘á»u Ä‘i đến chá»— diệt vong; lúc đó nước Câu-lâu-sấu dồi dà o, háºu cung
dồi dà o, kho tà ng dồi dà o, có thể từ Ä‘á»i nà y mang qua Ä‘á»i sau không?â€
Vua Câu-lao-bà đáp:
“Không được. Vì sao như váºy? Tôi phải đơn độc, cô thân, cÅ©ng không bạn
bè, từ Ä‘á»i nà y mà đi đến Ä‘á»i sau.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói:
“Thế cho nên Äức Thế Tôn dạy rằng: ‘Thế gian nà y vô thưá»ng, cần phải bá»
Ä‘i’. Tôi muốn nhẫn lạc Ä‘iá»u đó, tôi thấy, nghe, hiểu biết Ä‘iá»u đó nên cạo bá»
râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn xuất gia, từ bá» gia đình, sống không gia đình
há»c đạo.â€
Vua Câu-lao-bà nói:
“Như Lại-tra-hòa-la đã nói, ‘Äại vương, thế gian nà y vô thưá»ng, cần phải
bá» Ä‘i’. Tôi cÅ©ng muốn nhẫn lạc Ä‘iá»u đó. Vì sao? Thế gian nà y quả tháºt vô
thưá»ng, cần phải bá» Ä‘i.â€
Vua Câu-lao-bà lại há»i:
“Như Lại-tra-hòa-la đã nói, ‘Äại vương, thế gian nà y không có sá»± thá»a
mãn, không có sá»± biết đủ, là tôi tá»› cá»§a ái’. Lại-tra-hòa-la, nói Ä‘iá»u nà y,
như váºy có nghÄ©a gì?â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la đáp:
“Äại vương, bây giá» tôi há»i nhà vua, xin tùy theo sá»± hiểu biết mà trả
lá»i. Có nước Câu-lâu-sấu dồi dà o, háºu cung dồi dà o, kho tà ng dồi dà o không?â€
Vua Câu-lao-bà đáp:
“Äúng váºy.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la lại há»i:
“Có nước Câu-lâu-sấu dồi dà o và háºu cung dồi dà o, kho tà ng dồi dà o; nếu
có má»™t ngưá»i từ phương Äông đến, đáng tÃn nhiệm, không lừa dối, nói vá»›i nhÃ
vua rằng: Tôi từ phương Äông đến, thấy nước ấy vô cùng già u có an vui, nhân
dân đông đúc.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la lại nói:
“Phương Nam, phương Tây, phương Bắc cÅ©ng như váºy. Từ bá» biển lá»›n, nếu có
má»™t ngưá»i đến, đáng tÃn nhiệm, không lừa dối, nói vá»›i nhà vua rằng: Tôi từ
bá» biển lá»›n đến, thấy nước ấy vô cùng già u có an lạc, nhân dân đông đúc.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói:
“Äại vương, thế cho nên Äức Thế Tôn dạy rằng: ‘Thế gian nà y không có sá»±
thá»a mãn, không có biết đủ, là tôi tá»› cá»§a ái’. Tôi muốn nhẫn lạc Ä‘iá»u đó;
tôi thấy, nghe, hiểu biết Ä‘iá»u đó nên cạo bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn
lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c đạo.â€
Vua Câu-lao-bà nói:
“Như Lại-tra-hòa-la đã nói, ‘Äại vương, thế gian nà y không có sá»± thá»a
mãn, không có sá»± biết đủ, là tôi tá»› cá»§a ái’. Tôi cÅ©ng muốn nhẫn lạc Ä‘iá»u đó.
Vì sao? Vì thế gian nà y quả không có sá»± thá»a mãn, không có sá»± biết đủ, lÃ
tôi tá»› cá»§a ái.â€
Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói:
“Äức Thế Tôn, là đang đã biết, đã thấy, là Như Lai, Vô Sở Trước Äẳng
Chánh Giác, nói cho tôi nghe bốn việc nà y. Tôi muốn nhẫn lạc Ä‘iá»u đó nên cạo
bá» râu tóc, mặc áo ca-sa, chà tÃn lìa bá» gia đình, sống không gia đình há»c
đạo.â€
Lúc đó, Tôn giả Lại-tra-hòa-la nói tụng rằng:
- Ta thấy ngưá»i thế gian,
- Có cá»§a, ngu không thÃ;
- ÄÆ°á»£c cá»§a rồi cầu thêm,
- Xan tham chứa chất của.
- Nhà vua được thiên hạ,
- Chỉnh ngự tùy sức mình.
- Trong nước không biết đủ,
- Lại tìm ở nước ngoà i.
- Nhà vua và nhân dân
- Chưa lìa dục, mạng vong.
- Xá»a tóc, vợ con khóc;
- Ôi thôi, khổ khó ngăn.
- Bó chăn đệm chôn cất;
- Hoặc chất cá»§i há»a thiêu.
- Duyên Ä‘i đến Ä‘á»i sau;
- Thiêu rồi vẫn ngu dại.
- Chết rồi của không theo;
- Vợ con và nô tỳ,
- Cá»§a nhiá»u cùng chung hưởng;
- Ngu, trÃ, cÅ©ng váºy thôi.
- Ngưá»i trà chẳng âu lo;
- Kẻ ngu ôm sầu thảm.
- Thế nên trà tuệ hơn;
- Bước vỠnẻo chánh giác.
- Chấp chặt theo có Hữu,
- Kẻ ngu gây hạnh ác.
- Với pháp, là m phi pháp;
- Dùng sức cưỡng Ä‘oạt ngưá»i.
- Kém trà bắt chước theo;
- Ngu là m nhiá»u hạnh ác.
- Nháºp thai đến Ä‘á»i sau,
- Luôn luôn chịu sanh tá».
- Äã thá» sanh ra Ä‘á»i,
- Chỉ là m các việc ác.
- Như giặc bị bắt trói;
- Tự là m ác hại mình.
- Chúng sanh nà y như thế,
- Cho mãi đến Ä‘á»i sau.
- Do nghiệp mình đã tạo
- Tự là m ác hại mình.
- Như trái chÃn tá»± rụng;
- Già trẻ cÅ©ng như váºy.
- Muốn trang Ä‘iểm, yêu thÃch;
- Tâm hưởng sắc tốt xấu;
- Bị dục trói buộc hại;
- Do dục sanh kinh hãi.
- Vua, tôi thấy giác nà y,
- Biết Sa-môn vi diệu.
Tôn giả Lại-tra-hòa-la thuyết như váºy vua Câu-lao-bà sau khi nghe lá»i Tôn
giả Lại-tra-hòa-la thuyết xong, hoan hỷ phụng hà nh.
-ooOoo-
Chú thÃch:
- [01] Bản Hán, quyển 31.
Tương đương PÄli, M. 82 Raá¹á¹hapÄla-suttanta. Hán biệt dịch, No.68 Pháºt
thuyết Lại-tra-hòa-la kinh, Ngô Chi Khiêm dịch; No.69 Pháºt Thuyết Há»™ Quốc
Kinh, Tống, Pháp Hiá»n dịch.
- [02] Câu-lâu-sấu 拘 樓 瘦.
PÄli: KurÅ«su, giữa những Kuru.
- [03] Thâu-lô-tra é® è˜† å’.
No.69: Äổ-la tụ lạc. No.68: từ Câu-lưu quốc đến Thâu-la-âu-tra quốc. PÄli:
Thullakoá¹á¹hikaṃ nÄma kurÅ«naṃ nigamo, má»™t là ng cá»§a ngưá»i Kuru tên lÃ
Thullakoá¹á¹ihika.
- [04] Thi-nhiếp-hòa viên å°¸ æ”
惒 園. PÄli: SiṃsapÄvana, rừng cây siṃsapa.
- [05] Hán:
Minh Hà nh Thà nh Vi 明 行 æˆ ç‚º;thưá»ng nói là Minh Hà nh Túc. PÄli:
vijjÄ-caraṇsampanno.
- [06] Hán: Äạo pháp ngá»±
é“ æ³• 御; thưá»ng nói là Äiá»u ngá»± trượng phu. Bản Hán nà y Ä‘á»c dhamma (pháp)
thay vì damma (huấn luyện).
- [07] Chúng Hựu 眾 佑, tức Thế
Tôn. PÄli: BhagavÄ.
- [08] Hán: bỉ ư thỠthế… tự
tri tá»± giác tá»± tác chứng thà nh tá»±u du. Các bản PÄli: so imaṃ lokaṃ
sadevakaṃsayaṃ abhiÃ±Ã±Ä sacchikatvÄ pavedeti, “Vị ấy sau khi bằng thắng trÃ
tá»± mình chứng nghiệm thế giá»›i nà y bao gồm chư Thiên… rồi thuyết minhâ€.
Trong PÄli, các từ lokaṃ (thế gian)... Ä‘á»u đồng nghiệp cách, túc từ trá»±c
tiếp cho pavedeti (thuyết minh) và sacchikatvÄ (sau khi chứng nghiệm);
trong khi, trong bản Hán, thế gian… được hiểu là ư cách, túc từ chỉ nơi
chốn.
- [09] Hán: cụ túc thanh
tịnh, hiển hiện phạm hạnh å…· è¶³ æ·¸ æ·¨ 顯 ç¾ æ¢µ 行. PÄli: kevalaparipuṇṇaṃ
parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakÄseti, giá»›i thiệu Ä‘á»i sống phạm hạnh tuyệt
đối hoà n hảo, tuyệt đối trong sạch. Trong bản Hán, các từ cụ túc, thanh
tịnh, cần được hiểu là phẩm định cho phạm hạnh.
- [10] Lại-tra-hòa-la Cư sĩ
tá» è³´ å’ æƒ’ ç¾… å±… 士 å. PÄli:Raá¹á¹hapÄlo nÄma kulaputto.
- [11] Trong nguyên bản:
Lại-tra-hòa-la tá»™c tánh tá» è³´ å’ æƒ’ ç¾… æ— å§“ å. PÄli: Raá¹á¹hapÄlo
kulaputto.
- [12] Hán: vị hắc sở phược
為 黑 所 縳. PÄli: imehi muiá¸akehi samaṇakehi…, vì bá»n Sa-môn trá»c đầu nay mà …
- [13] Bản PÄli, báo
tin cho mẹ cá»§a Raá¹á¹hapÄla. Sau đó bà báo tin cho ông.
- [14] Bệ-hê-lặc 鞞 醯
å‹’. PÄli: vibhÄ«á¹aka, cây xuyên luyện (Terminalia belerica), có thể dùng quả
nó là m thuốc.
- [15] Câu-lao-bà ; tên vua,
chá»§ khu vưá»n nai mà Lại-tra-hòa-la Ä‘ang trú. Xem No(160), kinh “A-lan-naâ€
sau. PÄli: Koravya.
- [16] Hán: Lại-tra-hòa-la
tá»™c tánh tá»: Lại-tra-hòa-la, con trai nhà tông tá»™c, hay con nhà gia thế.
- [17] Bốn sự kiện theo
No.69: lão, bệnh, ái, tá». No.68: đại loại như váºy. PÄli và bản Hán nà y
tương đồng vỠđại cương.
- [18] PÄli: attÄṇo loko
anabhissaro’ti, thế giới nà y vô hộ, vô chủ.
- [19] Hán: thú hướng lão
pháp è¶£ å‘ è€ æ³•. PÄli: upanÄ«yyati loko addhuvo ti, thế gian nà y không
bá»n vững, bị lôi cuốn Ä‘i.
- [20] PÄli: assako loko
sabbaṃ pahÄya gamanÄ«yan ti, thế giá»›i nà y không sở hữu; cần xả bá» tất cả
khi ra Ä‘i. Trong bản Hán, assaka, “không có sở hữu†được Ä‘á»c là asassaka,
“không thưá»ng hằngâ€.
- [21] Hán: vi ái tẩu sứ
為 æ„› èµ° 使. PÄli: Å«no loko atitto taṇhÄdÄso ti, thế gian nà y thiếu thốn,
không thá»a mãn, nô lệ cá»§a khát ái.
- [22] Bát-la-khiên-Ä‘á»
Ma-ha-năng-già 鈢 é‚ é¨« æ æ‘© 訶 能 ä¼½, không rõ tên cá»§a ai. Äại tạng kinh
sách dẫn, vol.1 cho là tên cá»§a má»™t ngưá»i. Hoặc giả là tên má»™t con voi chúa
(Ma-ha-năng-già : mahÄnÄga).
- [23] Hán: phong bệnh
風 ç—…. PÄli: anusÄyiko ÄbÄdho, bệnh thống phong mạn tÃnh.